Therapie bij faalangst
Faalangst is een van de angstvormen die veel voor komt. Simpel gezegd ervaar je angst bij dat iets dat je wilt/moet doen. Je bent (heel) bang dat het niet gaat lukken.
Alle vormen van angst dagen ons als mens uit om moed te ontwikkelen. Soms is dat echt moeilijk en lukt het alleen met heel kleine stapjes. Die stapjes moeten echter wél steeds gezet worden, anders wordt angst sterker en verlies je bewegingsvrijheid. Angst vraagt dus in de eerste plaats om –doen!-.
Je ervaart dan bijna altijd dat je angst voornamelijk ongegrond is. Door te doen ga je je sterker voelen. Je krijgt meer het gevoel ‘dat je het aan kunt’, waardoor angst minder wordt. Angsten zijn er echter ook om begrepen te worden. Dit helpt om angst te hanteren, want angst hoort bij ons leven, ook om ons te beschermen.
Sociale angst
Wanneer je faalangst beter bekijkt, kun je ontdekken dat er een vorm van sociale angst onder zit, en ook een vorm van angst om niet te kunnen doen wat je écht wilt in je leven.
Het sociale stuk van faalangst zit in onze genen en is evolutionair. De een is er meer gevoelig voor dan de ander, door aanleg en ook door negatieve levenservaringen. De kern ligt erin dat we (al dan niet) diep verborgen voelen dat het noodzakelijk is ‘om erbij te horen’.
Dit komt omdat de gemiddelde mens in alle eeuwen voor ons niet kon overleven zonder bij een gemeenschap te horen. Dit gevoel leeft nog in ons en is heel sterk, zelfs als je in de illusie leeft ‘dat je niemand nodig hebt’. Want alle mensen zijn afhankelijk van elkaar, denk maar aan wie er allemaal actief zijn om in onze dagelijkse behoeften te voorzien.
Faalangst met een sociale ondertoon zegt: “als ik niet goed genoeg ben, of als ik iets fout doe mag ik niet (meer) meedoen”. Dit kunnen we zoals geschetst diep in ons als heel bedreigend ervaren.
Zingeving en vervulling
De andere angst die zich verbergt onder faalangst komt voort uit onze diep menselijke behoefte aan ontwikkeling, zingeving en vervulling. Zij is meer direct op onszelf gericht, en vooral ambitieuze mensen met gevoel voor levenskwaliteit zijn er gevoelig voor. Hier zegt faalangst: “ik ben niet goed genoeg om te kunnen doen wat mij blij maakt en zin geeft”.
Om dit stuk van faalangst te begrijpen kun je proberen je voor te stellen dat je een leven leidt waarin je helemaal niets bereikt, je leert er niks bij en alles is saai en kaal. Het naarste eraan is dat deze leegte er is ‘omdat je (veronderstelt dat je) het zelf niet kunt’.
Deze beide vormen van faalangst zijn uiteraard nauw aan elkaar verbonden.
Wat kun je doen bij faalangst?
Wat kun je doen wanneer je begrijpt dat je faalangst eigenlijk te maken heeft met de oerangst om niet bij de groep te mogen horen?
Prestatie-lat minder hoog leggen
Je kunt jezelf bevragen, of met je naasten bespreken of het ook echt zo is dat je ’tegen valt’ wanneer je iets niet (goed genoeg) kunt. Het zal bijna altijd zo zijn dat anderen je nog net zo leuk vinden als je prestatie-lat iets minder hoog ligt.
Nieuwe ronde, nieuwe kansen
Als het over schoolprestaties gaat, kan het zijn dat een iets minder niveau beter bij je past. Nadeel kan zijn dat je in een andere/onbekende klas verder gaat en weer opnieuw moet beginnen. Maar dat is evenzeer ‘nieuwe ronde, nieuwe kansen’ en een oefening om je open te stellen.
Je goed voorbereiden
Als je iets moet doen en je bent bang dat het mis gaat, dan helpt het om je goed voor te bereiden. Oefening baart kunst en zeker wanneer je ervoor zorgt dat je uitgerust bent. Zelfzorg, goeie planning, ontspanningsoefeningen en je laten helpen/steunen geven altijd een prima basis.
Leren doseren
Een zeker recept bij dit type sociale faalangst is vooral om jezelf te leren doseren: zorg ervoor dat je (bijna) zeker weet dat iets lukt voordat je eraan begint. Zelfvertrouwen en moed groeien door de dingen die wél goed gaan. Help jezelf met kleine stapjes doen in plaats van die grote sprong in het diepe van jezelf te eisen.
Sta stil bij wat wél gelukt is
Sta aan het einde van de dag eens stil bij alles wat je wél gelukt is, schrijf het op, dat maakt het nog meer concreet. Zoek supporters die (liefdevol) met je mee kijken.
Stel je in je fantasie voor dat het al gelukt is
Ook leuk: stel je in je fantasie voor dat hetgeen je wilt/moet, al gelukt is. Fantaseer hoe blij je er mee bent. Verbeeld dan in jezelf hoe je het aangepakt hebt om zover te komen. Vaak vind je hierdoor een goede benadering die precies bij jou past.
Twijfel over jouw kwaliteiten?
Wat doe je wanneer je faalangst te maken heeft met twijfel over jouw kwaliteiten die nodig zijn om jouw eigen behoeftes te vervullen?
Richten op mogelijkheden in plaats van onmogelijkheden
Denk bijvoorbeeld aan het halen van je rijbewijs omdat je auto moet kunnen rijden voor het werk dat je zo graag wilt. Je kunt aan de slag met dezelfde aanwijzingen die hiervoor al staan. Maar realiseer je vooral dat je met ‘soepel denken’ heel wat ontspanning voor jezelf kunt scheppen.
Oefen jezelf in het bedenken van alternatieven, in creatief omgaan met wat je nodig hebt. Wat zijn bijvoorbeeld de kwaliteiten van de baan waarvoor je persé moet autorijden? In welke andere werksoort kun je ook reizen en steeds op andere plekken nieuwe mensen ontmoeten?
Zo leer je ‘omdenken’ en help je jezelf om je meer te richten op mogelijkheden in plaats van onmogelijkheden. Je onderbewuste ontspant zich dan, waardoor de dingen meestal ook veel beter lukken.
Steun en begrip
Je kunt ontdekken, of soms eigenlijk al vermoeden dat je faalangst ontstaan is door bijvoorbeeld veeleisende ouder(s) of een onprettige leeromgeving of leerkracht als kind. Als dit zo is, realiseer je dan dat je nu zelf ‘groot bent’. Je bent nu -zelf- de volwassene die met warmte naar zichzelf kan kijken, die zichzelf kan steunen en om steun mag vragen. De meeste mensen geven graag steun en begrip.
Hulp van een professional
Door nare (jeugd)ervaringen kan faalangst ook zo krachtig zijn dat je hulp van een professional nodig hebt. Zoek dan vooral iemand waarbij je je op je gemak voelt, die ondersteunend en begripvol is. Je kunt dan samen naar de achtergrond van je faalangst kijken en weer leren zien dat je helemaal ‘goed bent zoals je (nu) bent’. Want dat is het meest ware antwoord op alle vormen van faalangst.
Heb je nog vragen of wil je een afspraak maken? Neem dan gerust even contact met mij op.
Guido Smeding
Geregistreerd bij de NVPA, NVAGP en RBCZ
Meer over:
Therapie bij angstenEr zijn allerlei soorten angsten, die bij behandeling verschillende manieren van aanpak vragen. |
